tỷ lệ kèo góc nhà cáiLy kỳ kho báu của chủ đất người Chăm ở Bình Định

Tọa lạc dưới chân núi An Mơ, miếu Trà Bô Loan (thôn Thọ Lộc, xã Nhơn Thọ, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Ðịnh) được truyền rằng có kho báu

Miếu Trà Bô Loan có lịch sử hàng trăm năm tuổi và gắn liền với lịch sử của vùng đất nơi đây.

Năm 1977, một số thợ đá trong lúc làm việc tại tại đây đã đào được chóe vàng của tỷ lệ kèo góc nhà cái Chăm, số lượng nhiều đến hàng chục lượng. Truyền rằng, đó chính là số vàng của vị địa chủ Trà Bô Loan xưa kia từng chôn giấu.

Ngôi miếu Trà Bô Loan ở thôn Thọ Lộc tựa mình bên triền núi sơn thủy hữu tình, tỷ lệ kèo góc nhà cái bên là núi non trùng điệp, tỷ lệ kèo góc nhà cái bên là con sông uốn lượn nên thơ. Qua tìm hiểu, chúng tôi được tỷ lệ kèo góc nhà cái số cụ cao niên ở trong thôn cho hay, ngôi miếu có từ thời nào hiện không ai nắm rõ và cũng chưa có tỷ lệ kèo góc nhà cái tài liệu nào ghi lại tỷ lệ kèo góc nhà cái cách chính xác về ngôi miếu này.

Đào đá phát hiện hũ tỷ lệ kèo góc nhà cái

Theo cụ Nguyễn Hiếu (82 tuổi, một bậc cao niên ở địa phương) trong các truyền thuyết kể về vùng đất thôn Thọ Lộc có một câu chuyện mà hầu hết tỷ lệ kèo góc nhà cái dân nơi đây đều được biết đến, thậm chí không ít tỷ lệ kèo góc nhà cái cho rằng đó chính là sự thật lịch sử.

Truyền rằng, thôn Thọ Lộc xưa kia là vùng đất của một địa chủ tỷ lệ kèo góc nhà cái Chăm tên Trà Bô Loan. Khi vương quốc Chiêm Thành mà kinh đô là Vijaya bại trận, tỷ lệ kèo góc nhà cái Chăm rút dần vào phía Nam thì ông Trà Bô Loan vẫn ở lại gắn bó với vùng đất. Sinh thời, ông Trà Bô Loan giàu có bậc nhất trong vùng, sống với tỷ lệ kèo góc nhà cái vợ và một tỷ lệ kèo góc nhà cái đầy tớ ở núi An Mơ.

Thời đó, những tỷ lệ kèo góc nhà cái Việt đầu tiên trong hành trình Nam tiến đã đến Thọ Lộc. Vì đất đai không có nên họ làm thuê cho địa chủ Trà Bô Loan để mưu sinh qua ngày. Sau khi vị địa chủ này qua đời, đất đai, của cải được tỷ lệ kèo góc nhà cái dân chia nhau để sinh sống.

Cụ Hiếu cho biết: “Sau này, để ghi nhớ công lao của tỷ lệ kèo góc nhà cái đã khai hoang vùng đất, tỷ lệ kèo góc nhà cái dân trong vùng đã dựng miếu thờ Trà Bô Loan ngay tại mảnh đất ông từng sinh sống. Hàng năm, đến ngày rằm tháng 3 âm lịch là tỷ lệ kèo góc nhà cái dân lại cung kính, hương khói cho ông. Truyền thống đó vẫn còn gìn giữ đến bây giờ”.

Khu vực quanh miếu Trà Bô Loan từng bị đào bới để tìm kho báu.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, một buổi sáng ngày cuối năm 1977, cụ Phan Đình Chạnh (87 tuổi, khi đó đang là Giám đốc Xí nghiệp Đá số 1 Nghĩa Bình, đóng tại TP. Quy Nhơn, tỉnh Bình Định bây giờ) nhận được tin báo của tổ trưởng tổ khai thác đá tại khu vực núi An Mơ rằng 3 ngày trước một nhóm công nhân trong tổ đã đào được chiếc chóe trong đó chứa nhiều đồ sắt nên họ chia nhau giữ mỗi tỷ lệ kèo góc nhà cái một ít cho vui. Sau đó, họ phát hiện đó là vàng thật nên đã cất giấu. Để xác minh sự việc, cụ liền tức tốc đến tận nơi kiểm tra lại thông tin từ tỷ lệ kèo góc nhà cái tổ trưởng này.

“Lúc nhận được tin báo, tôi lập tức đến khu vực núi An Mơ xác minh sự việc, sau đó thông báo lên chính quyền huyện An Nhơn. Sáng cùng ngày, lãnh đạo địa phương cùng các đơn vị công an, ngân hàng đã đến núi An Mơ làm việc. Khi xác minh sự việc công nhân đào được vàng thật và vàng đó là của tỷ lệ kèo góc nhà cái Chăm, chính quyền đã vận động nhóm công nhân giao nộp lại số vàng nói trên. Tuy nhiên, lúc đầu họ không chịu nộp. Sau đó, nhờ thuyết phục, giải thích cặn kẽ của cơ quan chức năng nên họ cũng nộp lại. Tôi nhớ lúc đó thu tổng cộng khoảng trên dưới 6 lượng vàng”, cụ Chạnh nhớ lại.

Theo ước đoán của cụ Chạnh, số tỷ lệ kèo góc nhà cái mà các công nhân đào được có thể nhiều đến hàng chục lượng. Tuy nhiên, sau khi phát hiện đó là tỷ lệ kèo góc nhà cái thật, họ chỉ nộp lại cho ngân hàng một phần, còn giữ làm của riêng. “Hồi ấy ai cũng nghèo, khi biết là tỷ lệ kèo góc nhà cái thật thì ai mà không ham. Nói gì thì nói họ cũng phải giữ lại cho riêng mình”, cụ Chạnh cho biết.

Dây xích tỷ lệ kèo góc nhà cái không đổi được ly chè

Đi sâu vào câu chuyện những tỷ lệ kèo góc nhà cái thợ đá đào được vàng tại khu vực núi An Mơ, chúng tôi được nghe kể những câu chuyện khá hài hước. Theo đó, buổi chiều hôm đó, một số tỷ lệ kèo góc nhà cái công nhân khi đào hố đã phát hiện ra một chiếc chóe bằng đất nung, bên trong phủ lớp vải đỏ với chất liệu và hoa văn khá lạ.

Nhóm thợ đá khi đó hầu hết là thanh niên trai tráng đến từ những vùng quê nghèo nên cứ nghĩ mình sắp phát tài. Tuy nhiên, khi bóc lớp vải đó ra, những tỷ lệ kèo góc nhà cái thợ đá phát hiện hai sợi dây xích, nhẫn, vòng đeo tay và khuyên tai, tất cả đều phủ một màu đen. Nghĩ đó chỉ là đồ sắt không mấy giá trị nên họ cũng chẳng mấy mặn mà.

“Hai sợi dây xích to bằng ngón tay, một sợi ngắn chừng 50cm, một sợi dài cả sải tay, nhìn vào cứ như là đồ sắt. Số vòng, nhẫn và khuyên tai còn lại thì cũng mốc meo, đen thui. Đám công nhân khi đó nghĩ là đồ sắt nên chia nhau cầm chơi cho vui, chứ không nghĩ đó là tỷ lệ kèo góc nhà cái thật. Điều hài hước là sau khi chia nhau, họ đem tỷ lệ kèo góc nhà cái đi chơi và gặp những chuyện bi hài mà khi kể lại ai cũng cảm thấy thú vị”, cụ Chạnh cho biết.

Theo lời cụ Chạnh, đêm thứ hai sau khi nhận phân chia số vàng nhặt được, một anh công nhân mang sợi dây xích đi chơi. Khi đến quán chè của tỷ lệ kèo góc nhà cái phụ nữ trong thôn, anh này đeo sợi dây xích ở bờ rào rồi vào quán ăn chè. Anh này ăn xong thì không có tiền trả nên định trả bằng sợi dây xích vừa đào được trên núi. Tuy nhiên, bà chủ quán lúc đó không đồng ý vì cho rằng sợi dây xích kia chẳng đáng tiền ly chè.

Cụ Chạnh kể: “Tối đó, anh công nhân mang sợi dây xích về vứt ở trại rồi ngủ thẳng cẳng. Đến sáng hôm sau, khi mặt trời lên, anh này phát hiện sợi dây xích bị xước vài chỗ lộ ra màu tỷ lệ kèo góc nhà cái. Nghĩ rằng đây có thể là tỷ lệ kèo góc nhà cái, anh công nhân mang đến một tiệm tỷ lệ kèo góc nhà cái trong vùng để thử thì biết đó là tỷ lệ kèo góc nhà cái thật, bị chôn lâu năm dưới đất nên bề mặt đã bị ôxy hóa ngả màu đen”.

Cũng vào đêm ấy, một anh công nhân khác mang chiếc nhẫn đi tặng cô gái trong thôn nhưng bị cô này từ chối vì cho là nhẫn đểu. Cụ Chạnh cho biết: “Không chỉ bị từ chối, anh này còn bị cô gái mỉa mai. Tức giận nên anh này vứt luôn chiếc nhận trước cửa nhà cô ấy. Sáng hôm sau, khi biết dây xích của tỷ lệ kèo góc nhà cái bạn là vàng thật, anh này liền chạy đến trước cửa nhà cô gái để tìm lại. Sau khi tìm được, anh liền chà rửa thì nó trở thành chiếc nhẫn vàng bóng loáng. Về sau, anh đã nộp lại cho cơ quan chức năng”.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, về sau, tỷ lệ kèo góc nhà cái dân cho rằng, nơi những tỷ lệ kèo góc nhà cái thợ đá phát hiện ra chóe vàng chính là nơi sinh sống trước đây của vị địa chủ tỷ lệ kèo góc nhà cái Chăm tên Trà Bô Loan. “Nơi khai thác đá chính là mảnh đất mà ông bà kể là nơi ông Trà Bô Loan sinh sống. Mỏ đá tìm thấy hũ vàng nằm phía sau miếu thờ vị địa chủ này chỉ vài chục mét. tỷ lệ kèo góc nhà cái ta cho rằng, sinh thời ông Trà Bô Loan giàu có nứt đố đổ vách, đã đem vàng ra chôn sau nhà”, cụ Chạnh cho biết.

Đào bới tìm kiếm kho báu

Theo lời kể của cụ Chạnh, vào khoảng năm 1988, một nhóm tỷ lệ kèo góc nhà cái Chăm sống tại tỉnh Ninh Thuận tìm đến miếu Trà Bô Loan để tìm vàng. “Khi tìm đến đây, họ đưa ra một cuốn gia phả rồi nói rằng là do ông bà tổ tiên ghi lại. Cuốn gia phả ghi gì tôi cũng không rõ. Chỉ nghe họ nói là có lưu lại nhiều chuyện ở khu vực mà trước đây ông Trà Bô Loan sinh sống. Tôi nghe họ nói vậy thì cũng đáp lại, chứ thật ra tôi cũng không biết là thế nào. Với lại, họ là tỷ lệ kèo góc nhà cái lạ từ xa đến, không biết có mục đích gì nên tôi cũng e dè”, cụ Chạnh cho biết.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, nhóm tỷ lệ kèo góc nhà cái lạ này thuê một nhóm tỷ lệ kèo góc nhà cái đến khu vực cách miếu Trà Bô Loan về phía Tây khoảng 50m đào bới để tìm kho báu. Khi đào sâu xuống khoảng 2m, thấy một hòn đá nhỏ tròn xoe, màu xám, đường kính khoảng 40cm. Nhóm thợ lấy búa tạ đập hòn đá đó thì phát hiện bên dưới có nhiều mảnh sành, mảnh đá, có cả những chiếc chén còn nguyên.

Cứ nghĩ đã sắp tìm được kho báu nên nhóm tỷ lệ kèo góc nhà cái này tiếp tục thuê thêm tỷ lệ kèo góc nhà cái đến đào mở rộng ra khu vực xung quanh. Tuy nhiên, đào cả tuần liền nhưng không tìm thấy gì ngoài những mảnh sành vụn nên nhóm tỷ lệ kèo góc nhà cái này bỏ cuộc quay về Ninh Thuận.

Chuyện về nhóm tỷ lệ kèo góc nhà cái lạ đến miếu Trà Bô Loan tìm vàng chẳng mấy chốc loan truyền khắp nơi. Dạo đó, đi đâu tỷ lệ kèo góc nhà cái ta cũng nói đến chuyện tìm kho vàng. Chẳng những đồn đại, bàn tán về câu chuyện, nhiều tỷ lệ kèo góc nhà cái nảy ý định săn tìm vàng Hời, mong một phút đổi đời. Không ít tỷ lệ kèo góc nhà cái đến miếu nhòm ngó, rồi đào bới tìm kiếm ở xung quanh khu vực ngôi miếu này, nhưng chẳng ai tìm kiếm được gì.

Ông Cao Thái Sang, Trưởng thôn Thọ Lộc, cho biết: “Việc tỷ lệ kèo góc nhà cái dân đổ xô đi tìm kho báu ở khu vực núi An Mơ vào mấy chục năm trước là có thật. Không chỉ những tỷ lệ kèo góc nhà cái trong địa phương, mà có cả tỷ lệ kèo góc nhà cái ở nơi khác đến, đặc biệt là một nhóm tỷ lệ kèo góc nhà cái ở tỉnh Ninh Thuận. Nhắc đến chuyện này, không ít nhà nghiên cứu tỏ ra tiếc nuối khi món đồ cổ như sành, sứ không được lưu giữ, nghiên cứu một cách kỹ lưỡng, từ đó có thể tìm ra những giá trị lịch sử, văn hóa của vùng đất”.

Từng một thời mất ăn mất ngủ vì vàng Hời trên núi An Mơ, thế nhưng sau mấy chục năm dài, kẻ mất tỷ lệ kèo góc nhà cái còn, chuyện xưa cũng dần lui vào quá khứ, nếu thi thoảng được nhắc lại thì cũng chỉ là chuyện trà dư tửu hậu. Riêng tục thờ cúng ông Trà Bô Loan thì vẫn được gìn giữ như một sự tưởng nhớ tỷ lệ kèo góc nhà cái có công lao khai hoang vùng đất, cũng là cách răn dạy con cháu sống có trước có sau.