tỷ lệ kèo góc nhà cái “chết”, dân bị vạ lây

Hiện nay, nhiều tỉnh, thành miền Trung, Tây Nguyên đang đề nghị các nhà máy thủy điện xả tỷ lệ kèo góc nhà cái để phục vụ sinh hoạt và tưới tiêu. Tuy nhiên, các thủy điện chỉ có thể xả tỷ lệ kèo góc nhà cái cầm chừng.

Không còn nghĩ đến chuyện kinh doanh

Tỉnh Gia Lai có trên 40 công trình thủy điện lớn, nhỏ nhưng đến thời điểm này, phần lớn các hồ chứa tỷ lệ kèo góc nhà cái đều cạn kiệt.

Hồ thủy điện Sông Ba Hạ chỉ còn 0,5m là đến mực tỷ lệ kèo góc nhà cái chết Ảnh: HỒNG ÁNH

Theo ông Nguyễn Đăng Hà, Phó Giám đốc Công ty Phát triển Thủy điện Sê San, mực tỷ lệ kèo góc nhà cái tại hồ chứa của Nhà máy Thủy điện Sê San 4 đang ở cao trình 210,18 m so với mặt tỷ lệ kèo góc nhà cái biển, chỉ còn 20 cm nữa là xuống mức chết. “Lưu lượng bình quân nhiều năm về hồ là 330 m3/giây nhưng hiện chỉ đạt 120 m3/giây”- ông Hà nói. Hiện mỗi ngày, nhà máy chỉ chạy từ 1 đến 3 giờ nên lượng tỷ lệ kèo góc nhà cái trả về hạ du rất thấp.

Trong khi đó, ông Tạ Văn Luận, Giám đốc Công ty Thủy điện Ia Ly, cho biết tổng sản lượng điện trong tháng 2-2016 của 3 nhà máy thủy điện thuộc công ty (gồm Ia Ly, Plei Krông và Sê San 3) chỉ đạt hơn 154 triệu KWh, thấp nhất trong nhiều năm qua do nguồn tỷ lệ kèo góc nhà cái ở các hồ đều đã cạn kiệt.

Hồ thủy điện Buôn Tua Srah nằm trên sông Krông Nô, đoạn chảy qua xã Nam Ka, huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk và xã Quảng Phú, huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông có dung tích hữu ích hơn 520 triệu m3. Đây là hồ thủy điện có vai trò rất lớn trong việc cung cấp nguồn tỷ lệ kèo góc nhà cái sản xuất nông nghiệp cho các địa phương vừa nêu. Dù vậy, theo ông Nguyễn Tấn Triết, Phó Giám đốc Công ty Thủy điện Buôn Kuốp, từ giữa tháng 9-2015, mực tỷ lệ kèo góc nhà cái hồ chứa thủy điện Buôn Tua Srah đã xuống gần mức chết.

Tại Phú Yên, hồ thủy điện Sông Ba Hạ hiện cũng chỉ còn ở cao trình 101,5 m, chỉ cách mực tỷ lệ kèo góc nhà cái chết 0,5 m. “Chúng tôi không còn nghĩ đến chuyện kinh doanh, chỉ làm sao cấp tỷ lệ kèo góc nhà cái về được cho hạ du, không để cây lúa chết khô là may rồi” - ông Đặng Văn Tuần, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ, lo ngại.

Hiện Nhà máy Thủy điện Sông Ba Hạ và Nhà máy Thủy điện Sông Hinh phải luân phiên chạy máy, mỗi nhà máy trung bình chạy 6 giờ/ngày để cung cấp tỷ lệ kèo góc nhà cái về hạ du. Tuy nhiên, lưu lượng tỷ lệ kèo góc nhà cái xả chạy máy cũng đã giảm xuống thấp nhất. Thủy điện Sông Ba Hạ hiện chỉ chạy 1 tổ máy với lưu lượng tối thiểu là 120 m3/giây so với thiết kế là 400 m3/giây cho 2 tổ máy.

Đau đớn nhìn ruộng lúa chết dần

Nằm ở phía hạ lưu thủy điện Đắk Pi Hao 2 , hàng trăm hecta lúa của người dân các xã Kim Tân, Chư Răng, Pờ Tó của huyện Ia Pa, tỉnh Gia Lai đang đối mặt nguy cơ mất trắng vì đang trong giai đoạn làm đòng nhưng thiếu tỷ lệ kèo góc nhà cái.

Cùng lúc đó, các trạm bơm vùng hạ du sông Ba, nơi thượng nguồn có nhiều nhà máy thủy điện, đang giảm thời gian bơm tỷ lệ kèo góc nhà cái. Trạm bơm Chư Gu, huyện Krông Pa chỉ hoạt động được từ 20 giờ đến 2-3 giờ hôm sau do sông Ba (chảy qua 3 tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Phú Yên) không đủ tỷ lệ kèo góc nhà cái. Những người dân có ruộng ở gần các mương tỷ lệ kèo góc nhà cái khi trạm bơm hoạt động đã tranh nhau lấy tỷ lệ kèo góc nhà cái tưới, còn những hộ có ruộng ở xa hơn thì đau đớn nhìn cây lúa héo úa, chết dần.

Các địa phương tại Bình Định cũng đang khốn đốn vì khô hạn. UBND huyện Tây Sơn xác nhận gần 150 ha lúa ở xã Tây Thuận có nguy cơ mất trắng nếu không có tỷ lệ kèo góc nhà cái kịp thời. Diện tích lúa ở địa phương này lâu nay phụ thuộc chủ yếu vào nguồn tỷ lệ kèo góc nhà cái từ thủy điện An Khê - Kanak đổ về Suối Cát nhưng từ tháng 12-2015 đến nay, thủy điện này không xả tỷ lệ kèo góc nhà cái khiến đồng ruộng khô cằn.

Theo ông Nguyễn Văn Tặng, Phó Giám đốc Nhà máy Thủy điện An Khê - Kanak, do tỷ lệ kèo góc nhà cái cạn kiệt nên từ tháng 11-2015, nhà máy đã phải ngừng hoạt động. Để cứu diện tích lúa cho xã Tây Thuận, thủy điện này cố gắng điều tiết cung cấp 3 đợt tỷ lệ kèo góc nhà cái từ ngày 3 đến 27-3.

Trong khi đó, Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Đắk Nông có 10 trạm với 22 tổ máy bơm tỷ lệ kèo góc nhà cái từ sông Krông Nô để phục vụ cho hơn 2.000 ha cây trồng. Ông Hoàng Trung Thơ, giám đốc công ty, thừa nhận do thủy điện chủ yếu xả tỷ lệ kèo góc nhà cái vào ban đêm nên khi bơm lên thì không mấy người dân lấy được tỷ lệ kèo góc nhà cái.

Ông Y Dhăm Ênuôl, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đắk Lắk, cho rằng việc xả tỷ lệ kèo góc nhà cái vào ban đêm sẽ không mang lại hiệu quả cao. “Tôi đã đề nghị phía công ty xây dựng phương án xả tỷ lệ kèo góc nhà cái phù hợp và đặt mục tiêu chống hạn lên trên hết” - ông Y Dhăm Ênuôl nhấn mạnh.